خط کشی خیابانها

خط کشی از مهمترین علائم افقی راهنمایی رانندگی است که برای افزایش ایمنی معابر ترسیم می‌گردد. هدف از خط کشی معابر منظم کردن حرکت وسایل نقلیه و عابران پیاده، آگاهی دادن به استفاده کنندگان از معابر و راهنمایی آنها است. خط کشی می تواند به تنهایی به کار رود یا برای تأکید و توضیح بیشتر مفهوم خود، با علامتها و چراغهای راهنمایی (علائم عمودی) توأماً مورد استفاده قرار گیرد.

خط کشی ها شامل خط کشی در طول معابر (خطوط ممتد و منقطع)، خط کشی در عرض معابر (خط ایست، خطوط عابر پیاده)، زمین نوشته ها و اشکال هستند که بسته به مورد از رنگ یا جنس خاصی تبعیت می کنند.

خط کشی های طولی
عرض خط کشی‌های طولی و فاصله پر و خالی آنها در معابر مختلف شهر بر حسب موقعیت و سرعت طرح معبر متفاوت است. هر چه درجه عملکرد معبر بالاتر رود، عرض خطوط و فاصله پر و خالی آنها افزایش خواهد یافت. چنانچه خطوط منقطع برای مشخص کردن محلهای خطر و یا نزدیک شدن به خطر به کار رود، طول خطوط پر باید بزرگتر از طول فاصله خالی بین آنها است. این طول می تواند گاهی بین 2 تا 3 برابر طول فاصله های خالی باشد. همچینن برای تفکیک و ارائه توجه بیشتر رانندگان در مناطق مسکونی طول و فاصله بین پاره خطها، از مقادیر مشابه آنها در مناطق غیرمسکونی می‌تواند کمتر باشد.

به عنوان مثال در معابر فرعی عرض خطوط طولی 12 سانتی متر و به ازای هر 3 متر خط کشی طولی 5 متر فاصله خالی وجود دارد. در بزرگراههای شهری عرض خطوط طولی 15 سانتی متر و به ازای هر 8 متر خط کشی طولی 13 متر فاصله خالی وجود دارد.

انواع خط کشی های طولی و کاربرد آنها

1- خط منقطع سفید
این نوع خط کشی به منظور تفکیک خطوط حرکت در هر سمت آزادراه و یا بزرگراه و یا معابر شریانی رسم می‌گردد. این خط کشی در میانه معابر دوطرفه به شرطی که سبقت در آن با احتیاط و دقت مجاز باشد قابل ترسیم است.

2- خط ممتد سفید
نمایانگر مرز خط حرکتی است که ترافیک در طرفین آن و در یک جهت یا در جهت مخالف می‌تواند حرکت نماید، اما رانندگان حق قطع کردن آن را ندارند. همچنین به منظور مشخص کردن حاشیه سمت راست سواره رو نیز می تواند به کار رود. متداولترین نحوه کاربرد آن در نزدیکی تقاطعها است. همچنین حاشیه سمت چپ سواره رو را در یک معبر با رفیوژ میانی مشخص می‌کند.

3- خط دوتایی ممتد سفید
نمایانگر مرز خط حرکتی است که ترافیک در طرفین آن در یک جهت یا در دو جهت مخالف حرکت می‌نماید اما رانندگان مجاز به قطع کردن این خط نیستند. برای مثال به منظور کانالیزه کردن ترافیک نزدیک موانعی که عبور از آنها مجاز نیست یا خط کشی مسیر دو سمته با سبقت ممنوع به کار میرود از این خط کشی به منظور جداسازی ترافیک قبل از مانعی که ضرورت دارد از سمت راست آن عبور کرد استفاده می شود.

4- خط سفید دوتایی، یک خط ممتد و یک خط منقطع
به منظور تفکیک دو جریان ترافیک که در جهت مخالف حرکت می‌کنند، به کار می‌رود. ترافیک در سمتی که خط منقطع است می‌تواند خط را قطع کند، اما در جهتی که خط پر کشیده شده باشد، این کار مطلقاً ممنوع است. این خط کشی برای ممانعت از سبقت گرفتن از یک جهت بوده و در معابر دو طرفه که دارای دو و یا سه خط حرکت هستند، معمول است.

5- خط سفید دوتایی متشکل از دو خط منقطع
به منظور مشخص کردن مسیر حرکت در معابری که جهت ترافیک در آن به صورت دوطرفه است به کار می‌رود و سبقت از دو سمت با احتیاط مجاز است.

6- خط چین سفید
به منظور ادامه دادن یک خط به داخل یک تقاطع به کار می‌رود. رنگ آن همان رنگ خط اصلی است که تا تقاطع ادامه می‌یابد.

7- خط ممتد زرد
جهت جداسازی مسیر خط ویژه اتوبوس یا تاکسی که جهت حرکت آنها در خلاف جهت حرکت وسایل نقلیه معبر باشد این خط ترسیم می‌گردد.

8- خط چین زرد
در محل تقاطع یک معبر فرعی به مسیر خط ویژه اتوبوس و تاکسی خط ممتد زرد رنگ جداکننده مسیر ویژه به صورت خط چین ترسیم می‌گردد و بیانگر اجازه عبور وسایل نقلیه شخصی از عرض خط ویژه است.

خط کشی های عرضی
خط کشی های عرضی شامل خط ایست، خط حق تقدم، گذرگاه عابر پیاده و خط کشی محل‌های توقف، همگی به رنگ سفید است. به علت اینکه زاویه دید برای مشاهده خط کشی محدود است، تمام خط کشی های عرضی به نحوی ترسیم می‌شود که متناسب با خط کشی‌های طولی قابل رویت باشد. همچنین وقتی که خطوط طولی و عرضی با هم دیده میشود، اختلاف دید به وجود نیاید.

انواع خط کشی های عرضی و کاربرد آنها

1- خط ایست
برای مشخص کردن محل دقیق توقف اجباری وسایل نقلیه به وسیله چراغ راهنما، تابلو ایست یا هر نوع وسیله قانونی دیگر، از این خط کشی استفاده می‌شود. خط ایست دارای ضخامتی برابر 50 سانتیمتر است و در عرض گذرگاه‌های نزدیک شونده به تقاطع ترسیم می‌شود. در صورت وجود خط کشی عابرپیاده، خط ایست یک متر جلوتر از این نوع خط کشی رسم خواهد شد. به هر صورت خط ایست نباید از 1 متر نزدیکتر و از 10 متر دورتر از نزدیکترین لبه معبر متقاطع کشیده شود. در صورت استفاده از خط ایست همراه با تابلو ایست، خط ایست باید در امتداد پایه تابلو ایست کشیده شود.

2- خط کشی گذرگاه عابرپیاده
این خط کشی در تقاطع‌های کنترل شده توسط چراغ، یا تابلو ایست، برای راهنمایی عابران در یک مسیر مشخص استفاده می‌شود. در تقاطع‌های فاقد چراغ راهنما، یا تابلو ایست، این نوع خط کشی وسیله ای برای آگاه کردن رانندگان از وجود عابران در مسیر است. فاصله بین خطوطی که در محل عبور عابران پیاده کشیده می‌شود باید حداقل معادل عرض خطوط باشد و عرض یک بلوک عابر 50 سانتی متر، طول آن نیز 5 متر است و فاصله خالی بین دو خط نیز 50 سانتی متر است.

3- خط کشی هاشور ممتد
این خط کشی در تقاطع های چراغدار با محدودیت حرکات گردشی که عبور عابر پیاده نیز دارند در محدوده میانی تقاطع و به صورت مورب و عمود بر هم به رنگ زرد ترسیم می‌گردد.

زمین نوشته ها و اشکال
زمین نوشته ها و اشکال می تواند مفهوم هشداری و اخباری (اطلاع رسانی) داشته باشند که با رنگهای متفاوت (زرد، مسی وسفید) ترسیم می‌شوند.

انواع زمین نوشته ها و اشکال و کاربرد آنها

1- پیکان
نمایانگر انتخاب خط حرکت درمسیرهایی است که دارای شمار کافی خط حرکت، برای جداکردن وسایل نقلیه در نزدیکی تقاطع است و در اغلب موارد به رنگ سفید و در موارد خاص زرد رنگ است.

2- کلمات
منظور از نوشتن کلمات بر سطح معابر، تنظیم ترافیک، اخطار به استفاده کنندگان از معبر و هدایت آنها است. کلمات همیشه باید به زبان فارسی و رنگ سفید باشد. از خط نوشته های به زبان انگلیسی نیز می توان در محل‌های خاص (نظیر پارکینگ‌های طبقاتی یا اطراف هتل‌ها) استفاده کرد. در خط نوشته ها فقط از کلماتی که به سادگی قابل فهم است استفاده می شود. نمونه این کلمات عبارتند از” :ایست“،” آهسته“،” احتیاط “،” فقط اتوبوس “،” مدرسه“ و … .

3- اشکال
در معابری که نیاز به هشدار مضاعف به راننده خودرو باشد (علاوه بر نصب تابلو در حاشیه معبر) از ترسیم اشکال استفاده می‌گردد. به طور مثال قبل از خطوط عابر پیاده مثلث زرد رنگ با رنگ داخلی مسی ترسیم می‌گردد و حدود (بسته به سرعت معبر) 150 تا 250 متر قبل از خط عابر شکل عابر پیاده (مشابه تابلو آن) با رنگ سفید ترسیم می‌گردد. نمونه دیگر اشکال عبارتند از: ترسیم سرعت مجاز (دایره مسی رنگ با نوشته عددی سرعت به رنگ سفید)، ترسیم علامت احتیاط (مثلث مسی رنگ با زمینه سفید) و … .

نکاتی در مورد خط کشی
جنس خط کشی ها از رنگ، رزین است. خط کشی با رنگ سرد، رنگ گرم و رنگ دو جزیی یا چند جزیی از متداولترین خط کشی های معابر شهری است.

رنگ سرد دوام کمتری دارد و در معابر کم تردد برای خط کشی طولی و عرضی اغلب از این رنگ استفاده میگردد. این رنگ در مقایسه با دو حالت رنگ دیگر بسیار ارزانتر است.

رنگ گرم دوامی بیشتر از رنگ سرد و کمتر از دوجزیی دارد. این رنگ با هاردنر مخصوص ترکیب شده و برای خط کشی طولی و عرضی در معابر با تردد متوسط استفاده می‌گردد.

رنگ دوجزیی که علاوه بر رنگ از رزین و هاردنر نیز در آن استفاده می‌شود رنگی بسیار با دوام است و قابلیت شکل پذیری دارد. این رنگ علاوه بر خط کشی های طولی و عرضی در معابر پر تردد برای ترسیم اشکال و زمین نوشته ها نیز استفاده می‌گردد. تنها مشکل این نوع خط کشی در صورت اجرای نادرست، لغزندگی آن به ویژه در زمانهای بارانی است.

جنس خط کشی باید منعکس کننده نور باشد به همین دلیل در خط کشی های گرم و دو جزیی از گلاسبید در ترکیب خط کشی استفاده می‌شود. در مواقعی که سطح معبر اختلاف رنگ خط کشی را به خوبی منعکس ننماید می توان از پرایمر سیاه رنگ جهت زیر سازیخط کشی قبل از ترسیم خط کشی استفاده نمود.

ترسیم خط کشی های طولی با دستگاه مخصوص خط کشی صورت میگردد. خط کشی های عرضی و زمین نویسی ها و اشکال اغلب دستی و با استفاده از شابلون ترسیم می‌گردد. ضخامت خط کشی طولی توسط دستگاه قابل تنظیم است و به طور یکنواخت ترسیم می‌گردد ولی در ترسیم های دستی اغلب ضخامت همه قسمتهای خط کشی یکسان نیست. به هر حال در هیچ موردی نباید ضخامت خط کشی از 6 میکرون بیشتر شود.

چند نمونه: در محلی که برای اولین بار روی آسفالت می‌خواهیم خط کشی عابر پیاده انجام دهیم برای هر بلوک عابر (یک خط به عرض 50 سانت در 5 متر) حدود 7 کیلوگرم رنگ دوجزیی مورد نیاز است. این در حالی است که برای تجدید یک بلوک عابر نیاز به 4 کیلوگرم رنگ دو جزیی می‌باشد.